روانشناسی نظامی گری (قسمت اول )
دکتر رحمت سخنی از مرکز آموزشی درمانی امام خمینی (ره) اورمیه
انسان در هر محیطی قرار می‌گیرد مجموعه‌ای از ویژگیهای خود را وارد آن محیط می‌کند و علاوه بر اینکه از آن محیط تأثیر می‌پذیرد، تأثیراتی را نیز بر آن اعمال می‌کند. چنین تأثیر و تأثراتی در محیطهای گوناگون می‌تواند متفاوت باشد، چرا که ویژگیهای محیطها ، متفاوت از یکدیگر هستند. می‌توان گفت که محیط نظامی علاوه بر وجوه اشتراکی که با سایر محیطهای اجتماعی دارد، تفاوتهای بارزی نیز با آنها دارد. ویژگیهایی چون رعایت نظم و مقررات و وجود جو اطاعت و رهبری آنرا از محیطهای مشابه مجزا می‌سازد، بنابراین تأثیر آن روی فرد و همچنین تأثیر فرد روی چنین محیطی اهمیت خاصی می‌یابد.
عمدتا در چنین محیطهایی تأثیرات قوی و شدیدی از طرف محیط بر فرد اعمال می‌شود و ما شاید کمتر از سایر محیطهای گروهی تأثیر ویژگیهای فردی را در اعمال تغییر بر این محیطها شاهد باشیم. به عبارتی در برخی گروهها ورود یک فرد با ویژگیهای شخصیتی خاص تغییرات بارزی در شرایط گروه ، روابط ، اهداف و عملکرد می‌گذارد، اما در محیط نظامی همه مسائل از قبل تعیین شده است. قوانین خاصی حاکم است و فرد با ورود به این گروهها ملزم به پذیرش مسائل جاری است. بر این اساس تأثیر عوامل شخصیتی بر واحدهای نظامی را نه از نظر تأثیر و تغییری که در واحدهای نظامی به صورت بارز می‌گذارند بلکه بعد از گزینش افراد برای واحدهای نظامی ، واکنش افراد به شرایط و جو حاکم بر واحدهای نظامی و ... می‌توان بررسی کرد.
در محیطهای نظامی مسأله اطاعت از مافوق و مرجع قدرت و ... اهمیت شایان توجهی دارد. هر چند این سلسله مراتب قدرت در سایر ارگانها نیز وجود دارد، مانند اطاعت کارمندان از رئیس ، اما به شدتی که در واحدهای نظامی اعمال می‌شود نیست. بر این اساس از ویژگیهای شخصیتی توان رهبری برای مافوق اهمیت فراوانی می‌یابد. بر این اساس فرمانده ، یک واحد نظامی فردی است که از لحاظ شخصیتی انگیزه و توان رهبری بالاتری دارد و دارای قدرت و اعمال قدرت و نفوذ فراوانتری است. یک مسأله که مورد توجه روانشناسان در این زمینه است، این است که احراز چنین پستهایی این ویژگیها را در فرد پرورش می‌دهد یا چنین افرادی برای چنین مشاغلی انتخاب می‌شوند؟ یافته‌های روانشناسان هر دو این مسأله را تأیید می‌کند. علاوه بر اینکه انتخاب افراد با چنین ویژگیهایی مدنظر است، در طول انجام چنین پستهایی این ویژگیها گسترش و عمق بیشتری پیدا می‌کنند و به صورت یک ویژگی دائم در می‌آیند.
مقرراتی‌ترین محیط در بین محیطهای اجتماعی محیطهای نظامی است. یافته‌های روانشناسی مبنی بر شیوه‌های اعمال کنترل و تنبیه در این محیطها به صورت کاملتری به اجرا گذارده می‌شود. بر این اساس قرار گرفتن در این محیطها به عنوان یک عامل نظم دهنده و سازمان دهنده به شمار می‌روند. ویژگیهای شخصیتی افراد برای پذیرش این قوانین و مقررات متفاوت خواهد بود. افراد قانونمند ، افرادی با ویژگیهای شخصیتی وسواسی پذیرش بهتری نشان می‌دهند و راحتتر می‌توانند چنین شرایطی را تحمل کنند. بطور کلی هر چه ویژگیهای شخصیتی فرد و نگرش او به اجرای مقررات با شرایط جاری در واحد نظامی نزدیکتر باشد پذیرش بهتری نشان خواهد داد.
واحدهای نظامی علاوه بر اینکه مقرراتی‌ترین محیطهای اجتماعی شناخته می‌شوند که سلسله مراتب قدرت در آنها بیشتر و پررنگتر از سایر محیطهاست، از لحاظ درجات استرس نیز متفاوت از سایر محیطها هستند. بطوری که وجود شرایط استرس زا در این محیطها بیشتر است. مقداری از این استرس با ویژگیهایی چون قانونمند بودن این محیطها و سلسله مراتب قدرت ایجاد می‌شود و در شرایط شدید وجود جنگ و ... استرس شدیدی را برای افراد فراهم می‌کند. قرار گرفتن در چنین شرایطی برای افراد مختلف نتایج متفاوت را به بار دارد، از این نظر برای چنین مشاغلی انتخاب افراد با ویژگیهای شخصیتی خاص ضرورت دارد. این مسأله با توجه به نوع مسئولیتهایی لازم برای اجرا که به عهده فرد گذاشته می‌شود، اهمیت متفاوتی پیدا می‌کند. برای خلبانان جنگی ، فرماندهان انتخاب شخصیتهای خاص ضروری تر از رده‌های پایینتر در سلسله مراتب قدرت است.
http://www.sahand272.blogfa.com/ http://www.rs272.parsiblog.com/ WEST AZERBAIJAN URMIA--Dr.RAHMAT SOKHAN
: جستجو